Deux biographies de la reine Marie-Henriette

                                         

J'ai lu les deux biographies sur la deuxième reine des Belges :   "Marie-Henriette, reine des Belges : la lionne blessée" (par Jo Gérard) et "Marie-Henriette : une amazone face à un géant" (par Mia Kerckvoorde). Née le 23 août 1836, Marie-Henriette est la fille de l'archiduc Joseph d'Autriche, palatin de Hongrie, et de Marie-Dorothée de Wurtemberg. Elle passe une enfance heureuse en Hongrie, loin du protocole de la Cour de Vienne. A 16 ans, elle participe, pour la première fois, à un bal de la Cour.

Ik heb twee biografiëen gelezen over de tweede koningin der Belgen :   "Marie-Henriette, reine des Belges :  la lionne blessée" (door Jo Gérard) en  "Marie-Henriette :  une amazone face à un géant" (door Mia Kerckvoorde). Marie-Henriette werd geboren op 23 augustus 1836 als dochter van groot-hertog Jozef van Oostenrijk, paltsgraaf van Hongarije, en van Marie-Dorothée van Wurtemberg. Ze beleeft een gelukkige jeugd in Hongarije, ver van het protocol aan het Hof van Wenen. Op 16-jarige leeftijd neemt ze voor het eerst deel aan een bal dat aan het Hof werd georganiseerd.

Afin de préserver l'indépendance de la Belgique face à l'impérialisme français de Napoléon III, le roi Léopold Ier imagine un mariage politique entre son fils le prince héritier Léopold et l'archiduchesse Marie-Henriette d'Autriche. La reine Victoria d'Angleterre trouve cette union prématurée et incite en vain son oncle à le reporter d'un an. Après l'accord de l'empereur François-Joseph, Marie-Henriette quitte avec regret sa famille en août 1853 pour prendre la direction de la Belgique.

Om de onafhankelijkheid van België te vrijwaren tegenover het Franse imperialisme van Napoléon III, komt Leopold I tot een politiek huwelijk tussen zijn zoon, kroonprins Leopold, en de aartshertogin van Oostenrijk, Marie-Henriette van Oostenrijk. Koningin Victoria van Engeland vindt een dergelijk huwelijk te vroeg en stuurt tevergeefs haar oom aan om het huwelijk met een jaar uit te stellen. Na het akkoord van keizer Frans-Josef, verlaat Marie-Henriette met spijt in het hart haar familie in augustus 1853 richting België.

Mais le courant ne passe pas entre les jeunes époux. Contrairement à son mari, Marie-Henriette aime l'équitation, la peinture, la musique et la littérature. On parle de  "l'union d'un palefrenier et d'une religieuse, étant entendu que la religieuse est le duc de Brabant". En octobre, ils se rendent chez la reine Victoria qui constate leurs différences et pense que leur mariage n'a pas encore été consumé.

Maar het werkt niet tussen de jong-gehuwden. In tegenstelling tot haar echtgenoot houdt Marie-Henriette van paardrijden, schilderkunst, muziek en literatuur. Men praat van "het huwelijk tussen een stalknecht en een non, weliswaar waarbij de non de hertog van Brabant is". In oktober gaan ze op bezoek bij koningin Victoria die moet vaststellen hoe verschillend beiden zijn en die denkt dat hun huwelijk nog niet werd geconsumeerd.

Préoccupé par la situation du jeune couple, le roi Léopold Ier leur offre un long voyage en Orient de novembre 1854 à août 1855. Ils visitent notamment Vienne, Venise, Trieste, Corfou, Alexandrie, Le Caire, Jérusalem, Beyrouth, Damas, la Crête, Rhodes, Athènes, la Sicile, le Vatican et la Suisse. Ce voyage s'avère positif pour le couple qui s'est un peu rapproché. Ils ont ensuite trois enfants : Louise en 1858, Léopold en 1859 et Stéphanie en 1864.

Bezorgd over de situatie van het jonge koppel, biedt Leopold I hun een lange reis aan naar het Oosten van november 1854 tot augustus 1855. Ze bezoeken ondermeer Wenen, Venetië, Triëste, Corfu, Alexandrië, Kaïro, Jeruzalem, Beiroet, Damascus, Kreta, Rhodos, Athene, Sicilië, het Vaticaan en Zwitserland. De reis schijnt een positief effect te hebben gehad voor het koppel, dat meer toenadering tot elkaar vond. Er volgen drie kinderen :  Louise in 1858, Leopold in 1859 en Stéphanie in 1864.

En 1865, Léopold Ier meurt, la main dans celle de sa belle-fille Marie-Henriette qui devient reine des Belges. L'année suivante, le nouveau couple royal effectue des Joyeuses Entrées à Gand, Bruges, Ostende, Mons, Tournai, Liège, Charleroi et Namur.

In 1865 sterft Leopold I, met zijn hand in de hand van zijn schoondochter Marie-Henriette, die koningin der Belgen wordt. Het jaar daarop volgen Blijde Intredes in Gent, Brugge, Oostende, Bergen, Doornik, Luik, Charleroi en Namen.

L'auteur Jo Gérard compare Marie-Henriette et Louise-Marie :   "Ce qui rapproche les deux premières souveraines? L'échec de leur vie sentimentale et, osons le mot, sexuelle. Louise-Marie ne le dissimule pas dans une lettre pathétique qu'à la fin de son existence elle adressera à son mari. Celui-ci, comme Léopold II plus tard, entendra bien limiter le rôle officiel de sa femme. Il ne cherchera jamais à lui confier d'importantes missions politiques ou diplomatiques. Nos deux premiers rois ne feront pas de leurs épouses de véritables collaboratrices ainsi qu'on le verra au temps d'Albert Ier pourvu, il est vrai, d'une femme douée d'une forte et originale personnalité".

De auteur Jo Gérard vergelijkt Marie-Henriette en Louise-Marie :   "Wat brengt de eerste twee vorstinnen bij elkaar ? Het falen van hun gevoelsmatig - en laten we het durven zeggen - seksueel leven. Louise-Marie gaat dit niet uit de weg in een pathetische brief die zij op het einde van haar leven richt aan haar echtgenoot. Deze wenste - zoals Leopold II later ook zou doen -  de officiële rol van zijn vrouw goed in te perken.  Nooit zal hij haar belangrijke politieke of diplomatieke missies toevertrouwen. Onze twee eerste koningen zullen van hun echtgenotes geen echte medewerksters maken, zoals we dat later zullen zien bij Albert I, die - het moet gezegd -  gezegend was met een vrouw die een sterke en originele persoonlijkheid had".

Suite à la mort du prince héritier Léopold, victime d'une pneumonie après une chute dans un étang à Laeken, Marie-Henriette est obligée de reprendre ses devoirs conjugaux pour assurer l'avenir de la dynastie. Elle tombe enceinte mais c'est la déception : c'est une fille, prénommée Clémentine. Ses deux filles aînées les princesses Louise et Stéphanie font des mariages arrangés malheureux.

Ten gevolge van de dood van kroonprins Leopold, slachtoffer van een longontsteking,  is Marie-Henriette verplicht haar huwelijkse plichten opnieuw op te nemen om de toekomst van de dynastie te verzekeren. Ze wordt opnieuw zwanger, maar het wordt een ontgoocheling :   het is een meisje, die de naam Clémentine krijgt. Haar twee oudste dochters Louise en Stéphanie komen beiden in ongelukkige gearrangeerde huwelijken terecht.

La princesse Stéphanie écrira plus tard :   "Mes parents ne se sont pas compris. Leurs chemins se sont croisés un seul instant, pour s'écarter aussitôt et à jamais. Il choisit celui de l'indifférence et de l'infidélité ; elle dut accepter celui de la résignation, de la solitude et de la douleur".

Prinses Stéphanie zal later schrijven :   "Mijn ouders hebben elkaar niet begrepen. Hun wegen hebben elkaar op een bepaald moment gekruist, om vervolgens onmiddelijk en voor altijd opnieuw uit elkaar te gaan. Hij koos het pad van de onverschilligheid en de ontrouw ;  zij moest het pad aanvaarden van de lijdzaamheid, de eenzaamheid en de pijn".

Outre des actions de charité, la reine Marie-Henriette part chercher à Miramar en 1867 sa belle-soeur Charlotte, éphémère impératrice du Mexique, et soigne des blessés au palais royal durant la guerre franco-prusienne de 1870. A partir de 1895, elle fuit la Cour, laissant le rôle de Première Dame à sa fille cadette Clémentine, et s'installe à Spa où elle exhausse en 1896 son vœu de réunir ses trois filles et ses deux petites-filles Erzi et Dora. Elle décède en 1902.

Naast liefdadigheidsacties, vertrekt koningin Marie-Henriette in 1867 naar Miramar naar haar schoonzus Charlotte, die kortstondig keizerin van Mexico was,  en ze verzorgt gewonden in het koninklijk paleis tijdens de Frans-Pruisische oorlog in 1870. Vanaf 1895 ontvlucht ze het Hof, waarbij ze de rol van Eerste Dame overlaat aan haar jongste dochter Clémentine. Ze installeert zich in Spa waar ze in 1896 haar wens realiseert om haar drie dochters en twee kleindochters, Erzi en Dora, bij elkaar te brengen. Ze overlijdt in 1902.

Jo Gérard est un bon conteur mais il a le défaut de s'étendre sur des sujets historiques qui n'ont rien à voir avec le sujet du livre. La biographie de Mia Kerckvoorde est meilleure mais est incomplète (il n'y a, p.ex., aucun chapitre sur son enfance).

Jo Gérard is een goeie auteur maar hij heeft als nadeel dat hij uitweidt over historische thema's die niets te maken hebben met het onderwerp van het boek. De biografie van Mia Kerckvoorde is beter, maar onvolledig (er is bijvoorbeeld geen enkel hoofdstuk over haar jeugd).